به نقل از «ایسنا»

از سخنرانی میرزا تا آرامگاه ابدی/ یادمانی که با هزینه مردم ساخته شد

تاریخ انتشار: ۹ آذر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۱۹۵۲۲۴

ایسنا/گیلان ۱۱ آذر ۱۳۰۰ خورشیدی، سالروز یخ زدن آرمان‌های میرزا کوچک خان جنگلی است. گردنه گدوک شاهد بود چگونه یاران دیروز، سر بریده میرزا را برای پیشکشی به تهران می‌برند. حکایت پیوستن بدن به سری که ابتدا در چهارراه حسن آباد تهران به خاک سپرده شده و بدنی که در روستای خانقاه آرمیده، خواندنی است. ۲۰ سال طول کشید تا بدن میرزا را از روستای خانقاه به سلیمانداراب منتقل کنند و بنای یاد بودی که امروز به نام آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی می‌شناسیم راه زیادی را برای ساخت طی کرده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

با اینکه دو دهه از ساخت یادمان مزار میرزا کوچک خان جنگلی می‌گذرد، ولی این بنا در تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۸۲ و به شماره ۸۷۸۲ در فهرست بناهای میراثی کشور ثبت شد.

بعد از شهریور ۱۳۲۰ اهالی رشت توانستند بدون سر و صدا بدن میرزا را از روستای خانقاه به سلیمانداراب منتقل کنند و سنگ مزار ساده‌ای بدین مضمون بر مزار قرار گرفت: « میرزا کوچک خان جنگلی که به ندای اسلام بپا خاست انعکاس صدای مظلومان و مستضعفان ایران را در طنین غرش گلوله‌ها به گوش جهانیان رسانید.»
 
بعد از انقلاب ۱۳۵۷، گروهی خیّر تلاش کردند مزار میرزا را از حالت متروک خارج کنند. بعد از سه سال تلاش و با کمک‌های مردمی، بالاخره یک بنای آجری ۸ ضلعی بر مزار میرزا کوچک خان قرار می‌گیرد. طراح این بنا دکتر «محمد تقی رزازی» بود.
 
این مهندس معمار در این باره می‌گوید: گورستان سلیمانداراب بعد از انقلاب، مخروبه‌ای بیش نبود. زمین گورستان غیر مسطح، باتلاقی و آبگیر بود. سقف مسجد سلیمانداراب و سفال‌های آن  و دیوارهای حصار دور گورستان در بسیاری از بخش‌ها فرو ریخته بود و سنگ قبر میرزا هم سنگ کوچک ناشناخته‌ای بود.
 
پیش از انقلاب ۵۷، انجمن فرهنگی تحت عنوان «انجمن مردمی مفاخر گیلان» به صورت خودجوش برای مزار مفاخر گیلان بناهای یادبود می‌ساختند. به عنوان نمونه آرامگاه کاشف‌السلطنه و مزار دکتر معین توسط همین گروه ساخته شد.
 
بعد از انقلاب همین گروه به فکر افتادند برای میرزا کوچک خان و دکتر حشمت بنای یادبود بسازند. هیات مدیره این گروه که بنده هم عضو آن بودم تصمیم گرفت با کمک‌های خیّرین، آرامگاهی برای میرزا بسازد.

پیش از انقلاب، سازمانی تحت عنوان «سازمان ملی حفاظت از آثار باستانی در کشور» دایر بود که در استان‌ها دفاتر فنی داشت و بنده در آن زمان به عنوان رئیس دفتر فنی حفاظت آثار باستانی گیلان مشغول به کار بودم ولی به دلیل اینکه مزار میرزا اثر باستانی نبود، نمی‌توانستیم اعتبار دولتی از این دفتر بگیریم. توسلی، رئیس وقت اداره فرهنگ و هنر گیلان نیز که عضو هیات مدیریه انجمن مذکور بود، نتوانست اعتبار دولتی از اداره فرهنگ بگیرد.
 
دکتر رزازی اضافه می‌کند: در واقع طرح اولیه مزار میرزا کوچک خان تماما با کمک‌های اعضای انجمن مذکور و دیگر خیرین ایجاد شد. به یاد دارم قبض‌هایی چاپ کرده بودیم به مبلغ یک تومان و در بین مردم توزیع می‌کردیم.

بیشترین کمک را شادروان «ابراهیم فخرایی» نویسنده کتاب سردار جنگل داشت و شخصا مبلغ ۱۰ هزار تومان به انجمن کمک کرد و  وصیت کرد در همین گورستان به خاک سپرده شود.
 
برای طراحی یادمان، مسابقه‌ای فراخوان کردیم و از بین ۵ طرح ارسالی، طرح بنده در هیات امنا برگزیده شد. شاید آن زمان هیات امنا طرح مرا برگزید تا اجرا را هم خودم برعهده بگیریم زیرا انجمن اعتباری برای پرداخت به مجری طرح نداشت.
 
این مهندس معمار، درباره طرح قدیم مزار میرزا کوچک خان توضیح می‌دهد: طرح من الگویی از معماری  اسلامی بود. یک بنای آجری ۸ ضلعی با هشتی‌های ورودی تکرار شونده و قوس‌های شاخ بزی در هر طرف. به نوعی که مزار میرزا در وسط گورستان قرار گیرد و از هر طرف فضای هشتی برای تردد و قرائت فاتحه وجود داشته باشد. البته به دلیل اعتبار کمی که داشتیم ناچار بودیم بنا را در ابعاد کوچک اجرا کنیم.
 
 تزیین بنا هم با کاشی صورت گرفت. چون آن زمان در میراث فرهنگی شاغل بودم، برای کاهش هزینه‌ها از باقیمانده کاشی‌هایی که برای مرمت مقبره «شیخ زاهد» استفاده شده بود، استفاده کردیم.

کاشی‌های موسوم به معقلی در ۴ رنگ سفید- فیروزه‌ای و در ابعاد ۱۷ در ۵ سانتی‌متر مستطیل شکل در طرح تلفیق آجر و کاشی در بدنه ستون‌ها به کار گرفته شد.

 سقف بنا هم با معماری بومی با سرشیرهای چوبی و سفال به اجرا درآمد. «زحمت کش» از استادکاران لاهیجان کار سقف و سرشیرهای مزار قدیمی میرزا را انجام داد.

 مرحوم فخرایی در زمان اجرا ما را همراهی می‌کرد. آن زمان چند درخت آزاد در وسط گورستان بود. فخرایی به من گفته بود میرزا کوچک خان در همین گورستان سخنرانی داشته و در موقع سخنرانی به این درخت‌های آزاد تکیه می‌داده است.
 بنابراین من طرح را طوری اجرا کردم که درخت‌ها حفظ شوند و به صورت مناره در گوشه ۸ ضلعی‌ها باقی بماند. متاسفانه بعدها درخت‌ها را قطع کردند.

مجری طرح قدیمی مزار میرزا کوچک خان، تصریح می‌کند: طرح جامع ساماندهی گورستان سلیمانداراب شامل آرامگاه میرزا، محوطه سازی، دیوارکشی و ایجاد سردر، کف‌سازی و مرمت مسجد، به مبلغ ۴۵۰ هزار تومان تکمیل شد.

البته در طرح جامع ایجاد یک باب کتابخانه در ابتدای ورودی خیابان منتهی به مزار هم دیده شده بود. بوستان کوچکی در ابتدای ورودی بود که بنا داشتیم کتابخانه کنیم. رئیس جمهور وقت هم در سفر استانی، وعده تخصیص ۵۰ میلیون تومان اعتبار را برای احداث کتابخانه وعده داده بود ولی هیچگاه این وعده محقق نشد.

سال ۱۳۷۱، اداره کل میراث فرهنگی گیلان، دوباره اقدام به تغییر بنای یادمان کرد و طرح قدیمی با اندکی تغییر در زیر طرح جدید گم شد. هزینه طرح جدید، از محل اعتبارات بازسازی مقبره مشاهیر سازمان میراث فرهنگی تامین و با  یک دهه تاخیر در اجرا نهایی شد.

در طرح جدید، ارتفاع مزار میرزا بلندتر شد و دو ردیف کلاهک چوبی سفال چین شده، بالای مزار قرار گرفت. افزون بر آن، ۸ ستون با نمای چوبی و سرشیرهای تراش خورده از جنس چوب هم فضای پیرامون مزار را در برگرفت. دیوار کشی مجدد پیرامون گورستان سلیمانداراب، ایجاد سردر سفالی در ورودی دوم، تعویض سنگ مزار و نورپردازی، بخشی از این پروژه بود.

 در نهایت بنای یادبود با اینکه دو دهه از ساخت یادمان مزار میرزای جنگلی می‌گذرد، در تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۸۲ و به شماره ۸۷۸۲ در فهرست بناهای میراثی کشور ثبت شد.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: ميرزا كوچك خان جنگلي رشت نهضت جنگل استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی ورزشی استانی علمی و آموزشی میرزا کوچک خان جنگلی مزار میرزا کوچک خان آن زمان

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۱۹۵۲۲۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

میرزا مهدی آشتیانی؛ جمع بین نبوغ و تبحر

به گزارش خبرگزاری صداوسیمای مرکز اراک؛ میرزا مهدی آشتیانی از خاندان مشهور آشتیانی و نوه میرزا حسن آشتیانی از رهبران جنبش تنباکو است.

میرزامهدی به سال ۱۳۰۶ق در تهران زاده شد و دوران کودکی و نوجوانی را در تهران گذراند.

این عالم جلیل القدر بعد از فراگیری قرآن و مقدمات علوم، برای آموختن علوم رایج زمان، در درس استادان مشهور تهران شرکت کرد. آشتیانی در ۱۳۲۷ق برای ادامه تحصیلات عالی عازم عتبات شد و در نجف در درس آخوند ملامحمدکاظم خراسانی شرکت کرد، ولی به علت بیماری بعد از یک سال اقامت به ایران بازگشت.

در سال ۱۳۲۹ق بار دیگر به عتبات سفر کرد و در درس سید محمدکاظم یزدی شرکت کرد. بعد از اقامت کوتاهی باز به ایران برگشت و برای سومین بار عازم عتبات شد و در این سفر در درس مشایخ دیگر مثل سید محمد فیروزآبادی، میرزا محمدحسین نائینی، آقا ضیاء الدین عراقی و سید ابوالحسن اصفهانی حاضر شد.

با اینکه وی در مجموع، مدت کوتاهی در درس عالمان نجف حضور یافت، اما به دلیل مهارت علمی که طی این سال‌ها اندوخته بود، به گفته خودش، از همه اساتید یاد شده به دریافت اجازه روایت و اجتهاد نائل آمد.

از خصوصیات مرحوم آشتیانی سفر‌های وی به ممالک و بلاد مختلف دنیاست.

او قبل از سفر اول به نجف به بخارا رفت و یک سال در آن‌جا ماند و ضمن آشنایی با مردم و عالمان آن دیار، به تدریس پرداخت و دوبار به مصر سفر کرد. هندوستان و نیز بسیاری از کشورهای اروپایی مثل فرانسه، ایتالیا، بلژیک و انگلستان را دید و در این جهانگردی با متفکران و فیلسوفان آن کشورها آشنا شد و بحث‌ها و مواجهه‌های علمی و فکری داشت.

در حوزه تعلیم و تربیت او شاگردان بسیاری پرورش یافته‌اند. 

شهید مرتضی مطهری، علامه محمدتقی جعفری، سید جلال‌الدین آشتیانی، علامه ابوالحسن شعرانی، آیت الله العظمی سید علی سیستانی، آیت الله العظمی حسین وحید خراسانی و مهدی حائری یزدی از آن جمله‌اند.

او دارای تألیفات مختلفی در حکمت و فلسفه، اصول و عرفان است که غالب آنها حاشیه و شرح آثار دیگران است.

احاطه او بر کتب علمی چنان بود که سید جلال‌الدین آشتیانی می‌گوید: هر وقت خدمت آن مرحوم شرفیاب می‌شدم و مشکلات خود را سؤال می‌کردم، او در جواب نسبت به کتب ملاصدرا و شفا و اشارات ابن سینا آن‌چنان از احاطه برخوردار بود که موجب حیرت می‌شد.

علامه سید جلال الدین آشتیانى باز نوشته‌اند: «مرحوم استاد آقا میرزا مهدى سه سال ایام عید را به مقصد زیارت حضرت معصومه سلام الله علیها در قم به این شهر مسافرت کردند؛ و در سفر اخیر مغفور له، حضرت امام خمینى(ره) درس اسفار خود را تعطیل کردند و فرمودند، آقاى آشتیانى در رتبه اساتید من هستند.»

آشتیانی در مدت اقامت در عتبات، در کنار تحصیل، به تعلیم و تدریس علوم عقلی و نقلی نیز پرداخت اما او بازگشت به ایران را برماندن در عتبات ترجیح داد. مدتی در قم و اصفهان و مشهد ساکن شد و به تدریس پرداخت و سرانجام به زادگاهش تهران برگشت و برای همیشه در این شهر ماندگار گشت و حدود سی سال به تدریس پرداخت و حوزه درسی وسیعی را به خصوص در حکمت و عرفان، پدید آورد.

 میرزا مهدی در ۹ شعبان سال ۱۳۷۲ق مطابق با سال ۱۳۳۲ درگذشت و در رواق بالاسر حرم حضرت معصومه (س) دفن شد.